บทบาทและหน้าที่อํานาจของสถานศึกษา 

หน้าที่และอํานาจของสถานศึกษาตามที่กฎหมายกําหนด 

    1. จัดทํานโยบาย แผนพัฒนาการศึกษา ให้สอดคล้องกับนโยบายของ สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และกระทรวงศึกษาธิการ
2. จัดตั้งงบประมาณ และรับผิดชอบการใช้จ่ายงบประมาณ
3. พัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา ใช้หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)
4. จัดการเรียนการสอน จัดสภาพแวดล้อม บรรยากาศการเรียนการสอนที่เหมาะสม และส่งเสริมกระบวนการ เรียนรู้เน้นผู้เรียนเป็นสําคัญ ตลอดจนส่งเสริมการเรียนรู้และการพัฒนาตนเองของผู้เรียน
5. ออกระเบียบข้อบังคับต่าง ๆ รวมทั้งระเบียบและข้อบังคับที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการศึกษา
6. กํากับ ติดตาม ประเมินผลงานตาม แผนงานโครงการ และประเมินผลการปฏิบัติงาน ตลอดจน การพิจารณาความดีความชอบ การพัฒนา และการดําเนินงานทางวินัยกับครูและบุคลากรทางการศึกษา
7. ประสานการระดมทรัพยากรเพื่อการศึกษา รวมทั้งปกครอง ดูแล บํารุงรักษา ใช้และจัดหาผลประโยชน์ จากทรัพย์สินของโรงเรียน ทั้งที่เป็นราชพัสดุและทรัพย์สินอื่น ๆ ตามระเบียบที่กระทรวงศึกษาธิการกําหนด
8. จัดให้มีระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา และให้ความร่วมมือในการประเมินคุณภาพการศึกษา จากหน่วยงานภายนอก รวมทั้งการรายงานผลการประเมินต่อคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน
9. ส่งเสริมความเข้มแข็งในชุมชน และสร้างความสัมพันธ์กับสถาบันอื่น ๆ ในชุมชนและท้องถิ่น
10. ปฏิบัติหน้าที่อื่นเกี่ยวกับกิจการภายในหรือตามได้รับมอบหมายและตามที่กฎหมายกำหนดให้ 

กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการบริหารของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 

    1. พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพ.ศ. 2542 และแก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2545
2. พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ มาตรา 38 (กรรมการสถานศึกษา) มาตรา 39 (อํานาจหน้าที่ผู้บริหารสถานศึกษา)
3. กฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานในสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา พ.ศ.2547 (ออกตามมาตรา 34 วรรคสี่ของพระราชบัญญัติบริหารกระทรวงศึกษาธิการ)
4. กฎกระทรวงกําหนดหลักเกณฑ์และวิธีการกระจายอํานาจการบริหารและการจัดการศึกษา (ออกตามมาตรา 39 วรรคสอง พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติพ.ศ. 2542)
5 ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการบริหารจัดการและขอบเขตการปฏิบัติหน้าที่ ของสถานศึกษาขั้นพื้นฐานที่เป็นนิติบุคคลในสังกัดเขตพื้นที่การศึกษา พ.ศ.2546 (ออกตามมาตรา 35  พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ)
6. กฎกระทรวง กําหนดจํานวนกรรมการ คุณสมบัติหลักเกณฑ์วิธีการสรรหากรรมการสถานศึกษา ขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2546
7. ระเบียบ กฎหมายอื่นๆ 

บทบาทหน้าที่ของสถานศึกษาตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ 

    1.จัดทํานโยบายแผนพัฒนาการศึกษาด้านวิชาการ ด้านบุคคล ด้านงบประมาณ และด้านบริหาร ทั่วไป
2. จัดตั้งและรับผิดชอบการใช้จ่ายงบประมาณ
3. พัฒนาหลักสูตรและจัดการเรียนการสอน
4. ออกระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ และแนวปฏิบัติ
5. กํากับ ติดตาม ประเมินผลตามแผนงานโครงการ
6. ระดมทรัพยากร ปกครอง ดูแลบํารุงรักษาทรัพยสินของราชการ
7. จัดระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา
8. ส่งเสริมความเข้มแข็งชุมชน และสร้างความสัมพันธ์

บทบาทหน้าที่ของผู้อํานวยการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน 

อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ 

    1. จัดรูปแบบการศึกษา มาตรา 15
2. จัดกระบวนการศึกษา มาตรา 24-30
3. บริหารจัดการศึกษา 4 ด้าน มาตรา 39 
4. เป็นคณะกรรมการสถานศึกษา มาตรา 40
5. จัดระบบประกันคุณภาพการศึกษา มาตรา 48 - 50
6. ปกครองดูแลบํารุงรักษาทรัพยสินของราชการ มาตรา 59
7. พัฒนาบุคลากร นักเรียนด้านเทคโนโลยีและสารสนเทศ มาตรา 65 - 66

อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ. ๒๕๔๕  

       1. ผ่อนผันการส่งเด็กเขาเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6
2. เป็นเจ้าพนักงานเจ้าหน้าที่
3. จัดการศึกษาเด็กบกพร่อง พิการ ด้อยโอกาสในรูปแบบที่เหมาะสม มาตรา 12 
4. ดําเนินการอื่น ๆ ตามกฎหมายกําหนด 

อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถนศึกษาตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ 2546 (มาตรา 39) 

        1. เป็นผู้บังคับบัญชาข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
2. บริหารกิจการสถานศึกษา
3. ประสานระดมทรัพยากร
4. เป็นตัวแทนสถานศึกษา
5. จัดทํารายงานประจําปีต่อกรรมการเขตพื้นที่การศึกษา
6. อนุมัติประกาศนียบัตรวุฒิบัตร
7. อื่น ๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชาทุกระดับมอบหมาย
8. ตามที่ได้รับการกระจายมอบอํานาจ (ปฏิบัติราชการแทน) มาตรา 44 - 45
- ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
- เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ถึงผู้อำนวยการสถานศึกษา
- ผู้อํานวยการสํานักฯ ในกรม ถึงผู้อํานวยการสถานศึกษา
- ผู้อํานวยการสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ถึงผู้อํานวยการสถานศึกษา 

อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามกฎกระทรวงศึกษาธิการแบ่งส่วนราชการในสถานศึกษา พ.ศ. 2546

        1. วิเคราะห์จัดทํานโยบาย แผนสถานศึกษา
2. วางระเบียบ ประกาศ ข้อบังคับ
3. เสนอขอจัดตั้งเงินอุดหนุนทั่วไป
4. แต่งตั้งอนุกรรมการ คณะทํางานต่าง ๆ 

อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ.  2547

        1. ควบคุมดูแลการบริหารงานบุคคล มาตรา 27(1)
2. พิจารณาความดีความชอบ มาตรา 27(2)
3.  ส่งเสริมสนับสนุนพัฒนาบุคลากร มาตรา 27(3)
4. จัดทํามาตรฐานภาระงานครูมาตรา 27(4)
5.  ประเมินผลการปฏิบัติงานครูมาตรา 27(5)
6. ปฏิบัติหน้าที่ตาม อ.ก.ค.ศ มาตรา 27(6)
7.  สั่งให้ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาออกจากราชการกรณีขาดคุณสมบัติมาตรา 49
8. สั่งบรรจุแต่งตั้งครูผู้ช่วย ครูบุคลากร มาตรา 53(4)
9. สั่งข้าราชการครูที่ทดลองปฏิบัติราชการออกมาตรา 56 วรรคสอง
10. สั่งให้ข้าราชการครูพ้นทดลองงานต่อไป มาตรา 56 วรรคสอง
11. สั่งข้าราชการครูที่ออกไปแล้วกลับเข้ามาตามมติอ.ก.ค.ศ มาตรา 64
12. สั่งให้ข้าราชการครูรักษาการในตําแหน่ง (ตําแหน่งว่าง) มาตรา 68
13. สั่งเลื่อนขั้นเงินเดือนข้าราชการครูมาตรา 73
14. ยกย่องเชิดชูเกียรติครูดีเด่น มาตรา 75
15. แจงภาระงาน เกณฑ์ประเมินผลงาน มาตรฐานวิชาชีพ จรรยาบรรณวิชาชีพ ระเบียบแบบแผนฯ มาตรา 78
16. ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีมาตรา 79
17.  ส่งเสริมสนับสนุนให้ไปศึกษาดูงาน มาตรา 81
18. รักษาวินัยอยางเคร่งครัด มาตรา  82
19. เสริมสร้างพัฒนาผู้ใต้บังคับบัญชา มาตรา 95 -98
20. อนุญาต ยับยั้งการลาออก มาตรา 108
21. สั่งแต่งตั้งกรรมการสอบสวนกรณีกล่าวหาไม่เลื่อมใสการปกครองฯ มาตรา 110(4)
22. สั่งให้ข้าราชการครูออกจากราชการ ในกรณีต่าง ๆ เช่น เจ็บป่วย ยุบตําแหน่ง ไร้ประสิทธิภาพ จําคุก 

ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการบริหารจัดการและขอบเขตการปฏิบัติหน้าที่ของสถานศึกษา ขั้นพื้นฐานที่เป็นนิติบุคคลสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา พ.ศ. 2546 กําหนดบทบาทหน้าที่ของผู้บริหาร สถานศึกษา ดังนี้

       1. ผู้อํานวยการสถานศึกษาเป็นผู้แทนของนิติบุคคลสถานศึกษา
2. นิติบุคคลสถานศึกษาถูกฟ้องร้องให้รายงานสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา แจ้งสํานักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานแต่งตั้งผู้รับผิดชอบดําเนินคดี
3. การบริหารบุคคลตามกฎหมายพระราชบัญญัติข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
4. ยุบ รวม เลิกล้ม โรงเรียนในสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ตรวจสอบบัญชีทรัพยสิน โอน จําหน่ายตามหลักเกณฑ์สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกําหนด
5. โรงเรียนมีอํานาจปกครอง ดูแล บํารุง รักษา ใช้จัดหา ผลประโยชนจากทรัพย์สินที่มีผู้อุทิศให้แต่จําหน่าย อสังหาริมทรัพย์คณะกรรมการโรงเรียนต้องเห็นชอบและรายงานสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
6. อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามระเบียบ กฎหมายอื่น ๆ เช่น
1) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการลงโทษนักเรียนนักศึกษา พ.ศ. 2548
2) กฎกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยความประพฤติของนักเรียนนักศึกษา
3) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการปฏิบัติหน้าที่พนักงานเจ้าหน้าที่ส่งเสริมความประพฤตินักเรียนฯ พ.ศ. 2548
4) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการกําหนดเวลาทํางานและวันหยุดราชการของสถานศึกษา พ.ศ. 2547
5) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการชักธงชาติในสถานศึกษา พ.ศ. 2547
6) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการตั้งชื่อสถานศึกษา พ.ศ. 2547
7) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการขอบคุณหรืออนุโมทนา พ.ศ. 2547
8) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการแก้ไขวันเดือนปีเกิดของนักเรียน นักศึกษา พ.ศ. 2547
9) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยใบสุทธิและหนังสือรับรองของสถานศึกษา พ.ศ. 2547
10) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการยกเลิกเงินบํารุงการศึกษา พ.ศ. 2534 - พ.ศ. 2547
11) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการให้ข้าราชการไปศึกษาฝึกอบรมฯ (ฉ.2) พ.ศ. 2547

อํานาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามระเบียบ กฎหมายอื่น ๆ เช่น 

 1. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการลงโทษนักเรียนนักศึกษา พ.ศ. 2548
2.กฎกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยความประพฤติของนักเรียนนักศึกษา
3. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการปฏิบัติหน้าที่พนักงานเจ้าหน้าที่ส่งเสริมความประพฤตินักเรียนฯ พ.ศ. 2548
4. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการกําหนดเวลาทํางานและวันหยุดราชการของสถานศึกษา พ.ศ. 2547
5. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการชักธงชาติในสถานศึกษา พ.ศ. 2547
6. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการตั้งชื่อสถานศึกษา พ.ศ. 2547
7. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการขอบคุณหรืออนุโมทนา พ.ศ.2547
8. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการแก้ไขวันเดือนปีเกิดของนักเรียน นักศึกษา พ.ศ. 2547
9. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยใบสุทธิและหนังสือรับรองของสถานศึกษา พ.ศ. 2547
10 . ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการยกเลิกเงินบํารุงการศึกษา พ.ศ. 2534 - พ.ศ. 2547
11. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการให้ข้าราชการไปศึกษาฝึกอบรมฯ (ฉ.2) พ.ศ. 2547